Hoe het allemaal begon ...
Sinds ik in 2015 de tentoonstelling 'Het geheim van de Middeleeuwen in gouddraad en zijde' bezocht, was ik gefascineerd door deze kunstwerken van goudborduursel. Mijn passie voor goudborduren werd gewekt gedurende mijn opleiding aan de Royal School of Needlework een paar jaar eerder. Eén en één bij elkaar optellende, besloot ik een aurifries (ABM t2107h) uit het eerste kwart van de 16de eeuw, dat ik had gezien op de tentoonstelling in 2015, na te borduren. Gewapend met een high-definition foto van het origineel, vriendelijk ter beschikking gesteld door Museum Catharijneconvent, en de research papers in de tentoonstellingscatalogus 'Middeleeuwse borduurkunst in de Nederlanden' borduurde ik er vrolijk op los. In Maart 2016 begon ik aan de heilige Laurentius en in November 2017 was het af.
Museum Catharijneconvent, Utrecht, foto Ruben de Heer
|
|
Het nabootsen van een borduurwerk dat 500 jaar geleden is gemaakt, brengt een aantal uitdagingen met zich mee. Dit is geen borduurpakket. Als ik het origineel met mijn kopie vergelijk, zie ik al snel hoeveel fijner het borduursel in het origineel is. Vooral de zeer fijne naaldschildering in het gezicht is een wonder. Naaldschilderen met fijne zijde DOOR een laag gouddraad om Laurentius's hand te creëren was ook een bijzondere ervaring. Wat duidelijk werd uit mijn recreatie, en al eerder is gesuggereerd, is dat deze stukken niet door één persoon zijn geborduurd. Er waren minstens twee borduurders bij betrokken: één voor de figuur en één voor de architecturale achtergrond. De persoon die de figuur borduurde, moest ervaring hebben met naaldschilderen en/of or nue (naaldschilderen met zijde over paren gouddraad). Terwijl de persoon die de architecturale achtergronden borduurde uit de voeten moest kunnen met padding en teltechnieken. Mijn recreatie suggereert zelfs dat er een derde persoon bij betrokken was, waarschijnlijk ernstig bijziend, bij het creëren van de zeer fijn genaaldschilderde gezichten van de figuren.
|
|
|
Mijn recreatie van Laurentius leidde tot het idee om deze historische borduurtechnieken en de laatgotische stijl te gebruiken om moderne borduurkunst te creëren. Ik combineerde de architecturale achtergrond van een aurifries op een kazuifel uit het eerste kwart van de 16de eeuw (BMH t2911) met de figuur van paus Franciscus. Het project ging van start in september 2018 en eindigde in februari 2019. Het project werd gevolgd door twee onderwijsprojecten waarin architecturale achtergronden uit bestaande middeleeuwse aurifriezen (ABM t2114 & ABM t2165a) werden gecombineerd met or nue bloemen op basis van illustraties gevonden in verluchte manuscripten.
Sinds maart 2019 werk ik aan een nieuw kunstborduurproject met de architecturale achtergrond van een koorkap uit 1520-1530 (ABM t2291) en het verhaal van de verdronken vluchtelingenjongen uit Syrië, Alan Kurdi.
Het onderzoeksprojekt
Een ding dat snel duidelijk werd bij het opnieuw maken van deze borduurmotieven, was dat er vanuit het oogpunt van een borduurster weinig over geschreven is. Op enkele uitzonderingen na zijn deze stukken door kunsthistorici geïnterpreteerd. Dit deed me afvragen of we er meer informatie uit zouden kunnen halen door de daadwerkelijke borduurtechnieken die worden gebruikt tot in detail te analyseren. Om data te verzamelen bezocht ik borduurtentoonstellingen, keek in boeken en online catalogi en bezocht museumarchieven. Een volledige lijst van tot nu toe gebruikte bronnen vindt u onderaan deze pagina. Dit is een doorlopend project en er worden voortdurend nieuwe bronnen toegevoegd. Ik ben begonnen met me te concentreren op het or nue en het 'diaper couching'. Het vergde vele jaren om voldoende gegevens te verzamelen zodat ik, als academicus, me zeker genoeg voelde om voorlopige resultaten te delen. Met nu meer dan 1650 stukken middeleeuws goudwerkborduurwerk in mijn database, ben ik klaar om eerste inzichten met mijn studenten te delen. Dit onderzoek vormt de basis van mijn online borduurcursus.
Tot nu toe gebruikte bronnen
Oostenrijk
Museum: Stift Sankt Paul im Lavanttal (bezocht 2017 en 2018), Benediktinerstift Admont (bezocht 2017), Kaiserliche Schatzkammer Wien (bezocht 2020), Diösezanmuseum Wien (bezocht 2020), Österreicgisches Museum für angewandte Kunst (bezocht 2020).
Literatuur: Braunsteiner, M. & H. Kaindl, 1998. Historische Textilien aus dem Sakralbereich. Graz: Diözesanmuseum Graz.
Petrascheck-Heim, I., 1970. Die Goldhauben und Textilien der hochmittelalterlichen Gräber von Villach-Judendorf, Neues aus Alt-Villach 7. Jahrbuch des Stadtmuseums, p. 56-190.
Online: Catalogue Österreichisches Museum für angewandte Kunst, Diözesan Museum Wien, Kunsthistorisches Museum Wien.
Belgie
Literatuur: Gerits, T.J., 1973. Historische schoonheid van Averbode. Abdij van Averbode.
Online: Erfgoed Brugge, Belgian Art Links and Tools, erfgoedinzicht.be.
Frankrijk
Tentoonstelling: L'Art en Broderie au Moyen Age, 24 October 2019-20 January 2020, Musee Cluny (bezocht).
Museum: Louvre (bezocht 2019).
Literatuur: Cougard-Fruman, J. & D.H. Fruman, 2010. Le tresor brode de la cathedrale du Puy-en-Velay. Paris: Albin Michel.
Descatoire, C. (ed), 2019. L'Art en Broderie au Moyen Age. Paris: Musee Cluny.
Online: Louvre online catalogue.
Duitsland
Museum: Bayrisches Nationalmuseum (bezocht 2015), Diözesanmuseum Augsburg (bezocht 2020), Diözesanmuseum Bamberg (bezocht 2020 en 2021), Diözesanmuseum Eichstätt (bezocht 2021), Diözesanmuseum Freising (bezocht 2023), Diözesanmuseum Regensburg (bezocht 2015), Germanisches Nationalmuseum (bezocht 2020), Grassi Museum Leipzig (bezocht 2022), Dommuseum Brandenburg (bezocht 2022), Dommuseum Fulda (bezocht 2019), Domschatz Halberstadt (bezocht 2022), Merseburger Domschatz (bezocht 2022), Ottonianum Magdeburg (bezocht 2022), Rüstkammer Dresden (bezocht 2022), St. Annenmuseum Lübeck (bezocht 2022), Stiftsmuseum Xanten (bezocht 2015).
Literatuur: Bergemann, U.-Ch., 2010. Europäische Stickereien 1250-1650. Regensburg, Schnell & Steiner.
Borkopp-Restle, B., 2019. Der Schatz der Marienkirche zu Danzig. Affalterbach: Didymos.
Borkopp-Restle, B., 2002. Textile Schätze aus Renaissance und Barok aus den Sammlungen des Bayrischen Nationalmuseums. München: Bayrisches Nationalmuseum.
Durian-Ress, S., 1986. Meisterwerke mittelalterlicher Textilkunst aus dem Bayrischen Nationalmuseum. München: Schnell & Steiner.
Fircks, J. von, 2008. Liturgische Gewänder des Mittelalters aus St. Nikolai in Stralsund. Abegg-Stiftung, Riggisberg.
Grote, U., 1998. Der Schatz von St. Viktor. Mittelalterliche Kostbarkeiten aus dem Xantener Dom. Regensburg: Schnell & Steiner.
Grünwoldt, R., 1993. Stickereien von der Vorzeit bis zur Gegenwart aus dem Besitz des Württembergischen Landesmuseums Stuttgart und der Schlösser Ludwigsburg, Solitude und Monrepos. München: Hirmer.
Herget, M. (Ed.), 2011. Des kaisers letzte Kleider.: Neue Forschungen zu den organischen Funden aus den Herrschergräbern im Dom zu Speyer. Historisches Museum der Pfalz, Speyer.
Hubel, A. (Ed.), 1976. Der Regensburger Domschatz. Schnell & Steiner.
Jehle, M. & E. Wetter (eds), 2005. Liturgische Gewänder und andere Paramente im Dom zu Brandenburg. Brandenburg: Schnell & Steiner.
Kohwagner-Nikolai, T., 2020. Kaisergewänder im Wandel - Goldgestickte Vergangenheitsinszenierung. Regensburg: Schnell & Steiner.
Meller, H., Mundt, I., Schmuhl, B.E.H. (Eds.), 2008. Der heilige Schatz im Dom zu Halberstadt. Schnell + Steiner, Regensburg.
Minkenberg, G., Ben Kayed, S. (Eds.), 2014. Verlorene Schätze: Ehemalige Schatzstücke aus dem Aachener Domschatz. Schnell & Steiner, Regensburg.
Mühlbächer, E., 1995. Europäische Stickereien vom Mittelalter bis zum Jugenstil aus der Textilsammlung des Berliner Kunstgewerbemuseums. Berlin: Reimer.
Müller-Christensen, S., 1955. Sakrale Gewänder des Mittelalters. Hirmer: München.
Müller-Christensen, S., 1960. Das Grab des Papstes Clemens II im Dom zu Bamberg. F. Bruckmann, München.
Schellenberg, A., 1928. Mittelalterliche Messgewänder in Schlesien. Jahrbuch des schlesischen Museums für Kunstgewerbe und Altertümer 9, p. 79–94.
Schuette, M. & S. Müller-Christensen, 1963. Das Stickereihandwerk. Tübingen: Wasmuth.
Sporbeck, G., 2001. Die liturgischen Gewänder 11. bis 19. Jahrhundert. Sammlungen des Museum Schnütgen 4. Museum Schnütgen, Köln.
Stolleis, K., 1992. Der Frankfurter Domschatz. Band I: Die Paramente. Frankfurt am Main: Waldemar Kramer.
Online: Datenbank Bayrisches Nationalmuseum, Online-Datenbank Staatliche Museen zu Berlin, Online-Datenbank Staatliche Kunstsammlungen Dresden, Dom und Diözesanmuseum Speyer.
Hongarije
Literatuur: Kovacs, T., 2005. The Coronation Mantle of the Hungarian Kings. Budapest: Hungarian National Museum.
Szilagyi, A., 1981. Mittelalterliche Messgewänder. In: P. Miklos, Die Sammlungen des Budapester Museums für Kunstgewerbe, p. 273-395.
Online: Online Database Museum of Applied Arts.
Italie
Tentoonstelling: Fili d'oro e dipinti di seta. Velutti e ricami tra Gotico e Rinascimento, 13 July-3 November 2019, Castello del Buonconsiglio (bezocht).
Museum: Kloster Marienberg (bezocht 2017), Museo Diocesano Palazzo Vescovile (bezocht 2017), Museo Diocesano Tridentino (bezocht 2019).
Literatuur: Dal Pra, L., M. Carmignani & P. Peri (eds), 2019. Fili d'oro e dipinti di seta. Velutti e ricami tra Gotico e Rinascimento. Trento: Castello del Buonconsiglio.
Devoti, D., D. Digilio & D. Primerano (eds), 1999. Vesti liturgiche e frammenti tessili nella raccolta del Museo Diocesano Tridentino. Trento: Museo Diocesano Tridentino.
Primerano, D. (ed), 2011. Una storia a ricamo. La ricomposizione di un raro ciclo boemo di fine Trecento. Trento: Museo Diocesano Tridentino.
Salucci, M. (ed), 2019. "Segni di maraviglia" i ricami su desegno del Pollaiolo per il parato di San Giovanni. Florence: Mandragora.
Online: Musei Civici Reggio Emilia.
Litouwen
Tentoonstelling: The embroidered heaven, 2017, Church Heritage Museum Vilnius (bezocht).
Literatuur: Pauliukeviciute, R., 2017. Siuvinetas dangus. Vilnius: Baznytinio Paveldo Muziejus.
Nederland
Tentoonstelling: Het geheim van de Middeleeuwen in gouddraad en zijde, 10 April-16 August 2015, Museum Catharijneconvent (bezocht).
Literatuur: Leeflang, M. & K. van Schooten (eds), 2015. Middeleeuwse borduurkunst uit de Nederlanden. Utrecht: Museum Catharijneconvent.
Online: Catalogue Museum Catharijneconvent, Rijksmuseum Amsterdam.
Noorwegen
Literatuur: Kroesen, J., Kuhn, S., 2022. The medieval church art collection: University Museum of Bergen (Norway). Schnell + Steiner, Regensburg.
Kielland, T.B., 1957. Skomakernes gyldne messehagel et Nederlandsk-Italiensk arbeide fra 1500-arenes begynnelse i historisk museum, universitetet i Bergen (=Universitetet i Bergen Skrifter 25), p. 1-29.
Online: Unimusportalen.
Polen
Literatuur: Schellenberg, A., 1928. Mittelalterliche Messgewänder in Schlesien. Jahrbuch des schlesischen Museums für Kunstgewerbe und Altertümer 9, p. 79–94.
Starzewskiej, M. (Ed.), 2000. Ornamenta Silesiae. Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław.
Online: National Museum in Krakow.
Rusland
Online: Hermitage Museum.
Spanje
Literatuur: Bango Torviso, Isidro G., ed. Maravillas de la España medieval: Tesoro Sagrado y Monarquía, 2 vols. León: Junta de Castilla y León, 2000.
Online: Museo Episcopal Vic.
Zweden
Literatuur: Estham, I., 2001. Domkyrkans textilier från medeltid till nutid. In: Nisbeth, A. & I. Estham (eds), Linköpings domkyrka. Inredning och inventarier. Linköping, Linköping Domkyrka, p. 101-178.
Franzén, M.-L., 2005. Mässhaken - liturgins förnämsta plagg, in: Nilsson, H. (ed.), Helige kläder. Ystadiana. Ystads Fornminnesförening, Ystad, p. 92–109.
Geijer, A., 1964. Textile treasures of Uppsala Cathedral from eight centuries. Almqvist & Wiksell, Stockholm.
Zwitserland
Literatuur: Wetter, E., 2012. Mittelalterliche Textilien III. Stickerei bis um 1500 und figürlich gewebte Borten. Riggisberg: Abegg-Stiftung.
Verenigd Koninkrijk
Tentoonstelling: Opus Anglicanum: Masterpieces of English Medieval Embroidery, October 2016-February 2017, Victoria & Albert Museum (bezocht).
Museum: Victoria & Albert Museum and their research facility the Clothworkers' Centre (bezocht 2019).
Literatuur: Boak, R., 2013. Sacred Stitches: Ecclesiastical textiles in the Rothschild collection at Waddesdon manor. National Trust, Waddesdon Manor.
Browne, C., G. Davies & M.A. Michael (eds), 2016. English medieval embroidery Opus Anglicanum. London: Victoria & Albert Museum.
Gajdošová, J., Reeves, M., 2023. Those who pray: Monastic Communities in medieval Europe. Sam Fogg, London.
Garrett, R., Reeves, M., 2018. Late medieval and Renaissance textiles. Sam Fogg, London.
King, M., King, D., 1990. European Textiles in the Keir Collection 400 BC to 1800 AD. faber and faber, London.
Michael, M.A. (ed.), 2016. The age of Opus Anglicanum. London: Harvey Miller Publishers.
Online: Catalogue British Museum, Catalogue Victoria & Albert Museum.
Verenigde Staten van Amerika
Literatuur: Cavallo, A.S., 1986. Textiles Isabella Stewart Gardner Museum. Boston: Isabella Stewart Gardner Museum.
Online: Art Institute Chicago, Boston Museum of Fine Arts, Cleveland Museum of Art, Fine Arts Museum of San Fransisco, Metropolitan Museum of Art, Gardener Museum, Indianapolis Museum of Fine Arts, Seattle Art Museum, The Hispanic Society Museum, The Walters Art Museum, Toledo Museum of Art.
Museum: Stift Sankt Paul im Lavanttal (bezocht 2017 en 2018), Benediktinerstift Admont (bezocht 2017), Kaiserliche Schatzkammer Wien (bezocht 2020), Diösezanmuseum Wien (bezocht 2020), Österreicgisches Museum für angewandte Kunst (bezocht 2020).
Literatuur: Braunsteiner, M. & H. Kaindl, 1998. Historische Textilien aus dem Sakralbereich. Graz: Diözesanmuseum Graz.
Petrascheck-Heim, I., 1970. Die Goldhauben und Textilien der hochmittelalterlichen Gräber von Villach-Judendorf, Neues aus Alt-Villach 7. Jahrbuch des Stadtmuseums, p. 56-190.
Online: Catalogue Österreichisches Museum für angewandte Kunst, Diözesan Museum Wien, Kunsthistorisches Museum Wien.
Belgie
Literatuur: Gerits, T.J., 1973. Historische schoonheid van Averbode. Abdij van Averbode.
Online: Erfgoed Brugge, Belgian Art Links and Tools, erfgoedinzicht.be.
Frankrijk
Tentoonstelling: L'Art en Broderie au Moyen Age, 24 October 2019-20 January 2020, Musee Cluny (bezocht).
Museum: Louvre (bezocht 2019).
Literatuur: Cougard-Fruman, J. & D.H. Fruman, 2010. Le tresor brode de la cathedrale du Puy-en-Velay. Paris: Albin Michel.
Descatoire, C. (ed), 2019. L'Art en Broderie au Moyen Age. Paris: Musee Cluny.
Online: Louvre online catalogue.
Duitsland
Museum: Bayrisches Nationalmuseum (bezocht 2015), Diözesanmuseum Augsburg (bezocht 2020), Diözesanmuseum Bamberg (bezocht 2020 en 2021), Diözesanmuseum Eichstätt (bezocht 2021), Diözesanmuseum Freising (bezocht 2023), Diözesanmuseum Regensburg (bezocht 2015), Germanisches Nationalmuseum (bezocht 2020), Grassi Museum Leipzig (bezocht 2022), Dommuseum Brandenburg (bezocht 2022), Dommuseum Fulda (bezocht 2019), Domschatz Halberstadt (bezocht 2022), Merseburger Domschatz (bezocht 2022), Ottonianum Magdeburg (bezocht 2022), Rüstkammer Dresden (bezocht 2022), St. Annenmuseum Lübeck (bezocht 2022), Stiftsmuseum Xanten (bezocht 2015).
Literatuur: Bergemann, U.-Ch., 2010. Europäische Stickereien 1250-1650. Regensburg, Schnell & Steiner.
Borkopp-Restle, B., 2019. Der Schatz der Marienkirche zu Danzig. Affalterbach: Didymos.
Borkopp-Restle, B., 2002. Textile Schätze aus Renaissance und Barok aus den Sammlungen des Bayrischen Nationalmuseums. München: Bayrisches Nationalmuseum.
Durian-Ress, S., 1986. Meisterwerke mittelalterlicher Textilkunst aus dem Bayrischen Nationalmuseum. München: Schnell & Steiner.
Fircks, J. von, 2008. Liturgische Gewänder des Mittelalters aus St. Nikolai in Stralsund. Abegg-Stiftung, Riggisberg.
Grote, U., 1998. Der Schatz von St. Viktor. Mittelalterliche Kostbarkeiten aus dem Xantener Dom. Regensburg: Schnell & Steiner.
Grünwoldt, R., 1993. Stickereien von der Vorzeit bis zur Gegenwart aus dem Besitz des Württembergischen Landesmuseums Stuttgart und der Schlösser Ludwigsburg, Solitude und Monrepos. München: Hirmer.
Herget, M. (Ed.), 2011. Des kaisers letzte Kleider.: Neue Forschungen zu den organischen Funden aus den Herrschergräbern im Dom zu Speyer. Historisches Museum der Pfalz, Speyer.
Hubel, A. (Ed.), 1976. Der Regensburger Domschatz. Schnell & Steiner.
Jehle, M. & E. Wetter (eds), 2005. Liturgische Gewänder und andere Paramente im Dom zu Brandenburg. Brandenburg: Schnell & Steiner.
Kohwagner-Nikolai, T., 2020. Kaisergewänder im Wandel - Goldgestickte Vergangenheitsinszenierung. Regensburg: Schnell & Steiner.
Meller, H., Mundt, I., Schmuhl, B.E.H. (Eds.), 2008. Der heilige Schatz im Dom zu Halberstadt. Schnell + Steiner, Regensburg.
Minkenberg, G., Ben Kayed, S. (Eds.), 2014. Verlorene Schätze: Ehemalige Schatzstücke aus dem Aachener Domschatz. Schnell & Steiner, Regensburg.
Mühlbächer, E., 1995. Europäische Stickereien vom Mittelalter bis zum Jugenstil aus der Textilsammlung des Berliner Kunstgewerbemuseums. Berlin: Reimer.
Müller-Christensen, S., 1955. Sakrale Gewänder des Mittelalters. Hirmer: München.
Müller-Christensen, S., 1960. Das Grab des Papstes Clemens II im Dom zu Bamberg. F. Bruckmann, München.
Schellenberg, A., 1928. Mittelalterliche Messgewänder in Schlesien. Jahrbuch des schlesischen Museums für Kunstgewerbe und Altertümer 9, p. 79–94.
Schuette, M. & S. Müller-Christensen, 1963. Das Stickereihandwerk. Tübingen: Wasmuth.
Sporbeck, G., 2001. Die liturgischen Gewänder 11. bis 19. Jahrhundert. Sammlungen des Museum Schnütgen 4. Museum Schnütgen, Köln.
Stolleis, K., 1992. Der Frankfurter Domschatz. Band I: Die Paramente. Frankfurt am Main: Waldemar Kramer.
Online: Datenbank Bayrisches Nationalmuseum, Online-Datenbank Staatliche Museen zu Berlin, Online-Datenbank Staatliche Kunstsammlungen Dresden, Dom und Diözesanmuseum Speyer.
Hongarije
Literatuur: Kovacs, T., 2005. The Coronation Mantle of the Hungarian Kings. Budapest: Hungarian National Museum.
Szilagyi, A., 1981. Mittelalterliche Messgewänder. In: P. Miklos, Die Sammlungen des Budapester Museums für Kunstgewerbe, p. 273-395.
Online: Online Database Museum of Applied Arts.
Italie
Tentoonstelling: Fili d'oro e dipinti di seta. Velutti e ricami tra Gotico e Rinascimento, 13 July-3 November 2019, Castello del Buonconsiglio (bezocht).
Museum: Kloster Marienberg (bezocht 2017), Museo Diocesano Palazzo Vescovile (bezocht 2017), Museo Diocesano Tridentino (bezocht 2019).
Literatuur: Dal Pra, L., M. Carmignani & P. Peri (eds), 2019. Fili d'oro e dipinti di seta. Velutti e ricami tra Gotico e Rinascimento. Trento: Castello del Buonconsiglio.
Devoti, D., D. Digilio & D. Primerano (eds), 1999. Vesti liturgiche e frammenti tessili nella raccolta del Museo Diocesano Tridentino. Trento: Museo Diocesano Tridentino.
Primerano, D. (ed), 2011. Una storia a ricamo. La ricomposizione di un raro ciclo boemo di fine Trecento. Trento: Museo Diocesano Tridentino.
Salucci, M. (ed), 2019. "Segni di maraviglia" i ricami su desegno del Pollaiolo per il parato di San Giovanni. Florence: Mandragora.
Online: Musei Civici Reggio Emilia.
Litouwen
Tentoonstelling: The embroidered heaven, 2017, Church Heritage Museum Vilnius (bezocht).
Literatuur: Pauliukeviciute, R., 2017. Siuvinetas dangus. Vilnius: Baznytinio Paveldo Muziejus.
Nederland
Tentoonstelling: Het geheim van de Middeleeuwen in gouddraad en zijde, 10 April-16 August 2015, Museum Catharijneconvent (bezocht).
Literatuur: Leeflang, M. & K. van Schooten (eds), 2015. Middeleeuwse borduurkunst uit de Nederlanden. Utrecht: Museum Catharijneconvent.
Online: Catalogue Museum Catharijneconvent, Rijksmuseum Amsterdam.
Noorwegen
Literatuur: Kroesen, J., Kuhn, S., 2022. The medieval church art collection: University Museum of Bergen (Norway). Schnell + Steiner, Regensburg.
Kielland, T.B., 1957. Skomakernes gyldne messehagel et Nederlandsk-Italiensk arbeide fra 1500-arenes begynnelse i historisk museum, universitetet i Bergen (=Universitetet i Bergen Skrifter 25), p. 1-29.
Online: Unimusportalen.
Polen
Literatuur: Schellenberg, A., 1928. Mittelalterliche Messgewänder in Schlesien. Jahrbuch des schlesischen Museums für Kunstgewerbe und Altertümer 9, p. 79–94.
Starzewskiej, M. (Ed.), 2000. Ornamenta Silesiae. Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław.
Online: National Museum in Krakow.
Rusland
Online: Hermitage Museum.
Spanje
Literatuur: Bango Torviso, Isidro G., ed. Maravillas de la España medieval: Tesoro Sagrado y Monarquía, 2 vols. León: Junta de Castilla y León, 2000.
Online: Museo Episcopal Vic.
Zweden
Literatuur: Estham, I., 2001. Domkyrkans textilier från medeltid till nutid. In: Nisbeth, A. & I. Estham (eds), Linköpings domkyrka. Inredning och inventarier. Linköping, Linköping Domkyrka, p. 101-178.
Franzén, M.-L., 2005. Mässhaken - liturgins förnämsta plagg, in: Nilsson, H. (ed.), Helige kläder. Ystadiana. Ystads Fornminnesförening, Ystad, p. 92–109.
Geijer, A., 1964. Textile treasures of Uppsala Cathedral from eight centuries. Almqvist & Wiksell, Stockholm.
Zwitserland
Literatuur: Wetter, E., 2012. Mittelalterliche Textilien III. Stickerei bis um 1500 und figürlich gewebte Borten. Riggisberg: Abegg-Stiftung.
Verenigd Koninkrijk
Tentoonstelling: Opus Anglicanum: Masterpieces of English Medieval Embroidery, October 2016-February 2017, Victoria & Albert Museum (bezocht).
Museum: Victoria & Albert Museum and their research facility the Clothworkers' Centre (bezocht 2019).
Literatuur: Boak, R., 2013. Sacred Stitches: Ecclesiastical textiles in the Rothschild collection at Waddesdon manor. National Trust, Waddesdon Manor.
Browne, C., G. Davies & M.A. Michael (eds), 2016. English medieval embroidery Opus Anglicanum. London: Victoria & Albert Museum.
Gajdošová, J., Reeves, M., 2023. Those who pray: Monastic Communities in medieval Europe. Sam Fogg, London.
Garrett, R., Reeves, M., 2018. Late medieval and Renaissance textiles. Sam Fogg, London.
King, M., King, D., 1990. European Textiles in the Keir Collection 400 BC to 1800 AD. faber and faber, London.
Michael, M.A. (ed.), 2016. The age of Opus Anglicanum. London: Harvey Miller Publishers.
Online: Catalogue British Museum, Catalogue Victoria & Albert Museum.
Verenigde Staten van Amerika
Literatuur: Cavallo, A.S., 1986. Textiles Isabella Stewart Gardner Museum. Boston: Isabella Stewart Gardner Museum.
Online: Art Institute Chicago, Boston Museum of Fine Arts, Cleveland Museum of Art, Fine Arts Museum of San Fransisco, Metropolitan Museum of Art, Gardener Museum, Indianapolis Museum of Fine Arts, Seattle Art Museum, The Hispanic Society Museum, The Walters Art Museum, Toledo Museum of Art.
Hoe u kunt helpen
Als u nog andere bronnen kent (musea, online catalogi of boeken) over middeleeuws goudwerkborduurwerk, laat het me dan weten door me een email te sturen. Collega-textielonderzoekers kunnen met mij in contact komen via ResearchGate en Academia.