Omdat ik oorspronkelijk uit Nederland kom en goudborduren leerde aan de Royal School of Needlework in Londen, was ik tot een paar jaar geleden niet erg bekend met al het middeleeuwse goudborduurwerk dat in Duitsland bewaard is gebleven. Er is heel erg veel! Maar het wordt helaas bijna altijd in het Duits gepubliceerd. Niet erg toegankelijk voor de wereldwijde borduurgemeenschap of zelfs borduuronderzoekers van buiten Duitsland. De Duitse borduurgemeenschap is heel klein en vooral geïnteresseerd in kruissteek en witborduren. Ik weet dus eerlijk gezegd niet zo goed voor wie deze prachtige Duitse publicaties eigenlijk zijn geschreven. Ze zitten vaak vol met zeer technische details. Dingen die makers willen weten, niet per se de gemiddelde archeoloog of (kunst)historicus. Vorig jaar ontdekte ik weer een van deze briljante publicaties over de textielvondsten uit de keizerlijke en bisschoppelijke graven van de kathedraal van Speyer. Laat me je voorstellen aan een aantal behoorlijk verbazingwekkende stukken!

Ten eerste hebben we de mantel van Filips van Zwaben (1177-1208) gemaakt in het laatste kwart van de 12e of het begin van de 13e eeuw. Daarop staan twee medaillons met goudborduurwerk. De ene toont Christus, de andere Maria. De stof van de mantel en waarschijnlijk ook de borduursels kwamen uit Byzantium. Filips was getrouwd met Irene Angelina (1181-1208), een dochter van de Byzantijnse keizer Isaak II Angelos (1156-1204). Zo had hij gemakkelijk toegang tot textielproducten uit Byzantium. Het borduurwerk is uitgevoerd op een stuk fijn samiet met zijde en gouden draden. Het goudwerk is vrij fijn met ongeveer 40 parallelle draden per centimeter. Interessant is dat de gouddraden normaal zijn opgenaaid, afgezien van waar de draad omgelegd wordt voor de volgende rij. Deze ‘bochten’ zijn gedaan in underside couching (bijvoorbeeld ook te zien in de Reitermantle in Bamberg (DMB Inv.Nr. 3.3.0003)). Jarenlang is de zin van deze combinatie me ontgaan. Waarom deden ze dat?

Toen het onlangs ter sprake kwam in een discussie met Cindy Jackson, kwam ze meteen met een volkomen logische verklaring: de bocht is netter/makkelijker. Daar had ik  nog nooit aan gedacht. Hoewel ik weet dat veel mensen moeite hebben met het maken van nette bochten, vond ik ze nooit moeilijk om te doen. Het doen van een underside couching steek met zijde brengt het risico met zich mee dat je zijden draad breekt. Ik begrijp echter heel goed dat het waarschijnlijk het risico waard is als bochten niet je sterkste kant zijn. Mysterie opgelost!

Een andere spectaculaire vondst is een paar bisschoppelijke sokken uit een van de bischopsgraven. Het borduurwerk is volledig uitgevoerd in underside couching. Daarom zijn deze luxe sokken mogelijk rond het jaar 1200 in Engeland gemaakt.  Zoals we echter hebben gezien in de contemporaine mantel van Filips van Zwaben, werd deze techniek geenszins uitsluitend in Engeland beoefend. Mijn onderbuikgevoel is dat underside couching = Opus anglicanum = Engeland soms iets te gretig wordt toegepast voor goudborduurwerk gevonden in continentaal Europa.

Naast het beschrijven van de originele opgravingen in het begin van de 20e eeuw, heeft de publicatie ook zeer goede hoofdstukken over middeleeuwse textieltechnieken (weven, vingerhaken en kaartweven). Een ander hoofdstuk vergelijkt de vondsten uit Speyer met vondsten van elders. De hoofdstukken over het wetenschappelijk onderzoek van de vondsten zijn ook erg goed met een heel hoofdstuk over gouddraden. Als je geïnteresseerd bent in archeologisch textiel (sommige met goudwerk borduurwerk), is dit boek een aanrader. Omdat het boek wat ouder is, kun je het soms tweedehands vinden of even via de bibliotheek proberen.

Literature
Herget, M., 2011: Des Kaisers letzte Kleider. Neue Untersuchungen zu den organischen Funden aus den Herrschergräbern im Dom zu Speyer, Historisches Museum der Pfalz Speyer.

Een tijdje geleden filmde ik mezelf terwijl ik een klein slate frame aan het opspannen was. Toen ik begon met het filmen van de instructievideo's voor de Glentleiten-workshop van 2023, kwam ik eindelijk toe aan het bewerken en uploaden van deze oudere video. Deze is in het Engels en laat je zien hoe je een stuk linnen op je slate frame aanbrengt. De nieuwere video is in het Duits en gaat een stap verder dan alleen het linnen. Het laat je zien hoe je vervolgens een stuk zijde op je linnen opnaait. Zelfs als je Duits niet erg goed is, zul je waarschijnlijk nog steeds de procedure begrijpen wanneer je eerste even de Engelse video bekijkt. Ik hoop dat deze video's je een goede indruk geven van mijn lesstijl en het lesmateriaal dat ik verzorg voor mijn borduurcursussen en workshops. Veel plezier bij het opzetten van je slate frame!

Naast mijn passie voor middeleeuws goudborduurwerk ben ik ook geïnteresseerd in allerlei soorten folkloreborduurwerk. Ik hou vooral van de geometrische kruissteekpatronen van Fallahi-borduurwerk uit Egypte, Jordanië, Syrië en Palestina. Een paar jaar geleden kocht ik mijn eerste vintage bedoeïenenjurk uit Egypte en vorig jaar kocht ik een tweede bij dezelfde bron:). Ik hou ervan om deze jurken en hun zeer kleurrijke patronen te ontleden! En omdat ik zo lang zonder een goede internetverbinding zat nadat we in november verhuisden, was het transcriberen van de kruissteekpatronen een van de weinige dingen die ik kon doen, omdat de software geen internetverbinding vereist. Dus laten we het mysterie van de vintage bedoeïenenjurk ontrafelen!

De jurk, of thob, is 130 cm lang en meet 125 cm over de armen. De jurk is afkomstig uit de Sinaï (Egypte) en werd ooit gedragen door een volwassen bedoeïenenvrouw. De platgestikte donkerblauwe zoom onderscheidt de jurk van Palestijnse dorpsjurken die niet zo'n zoom hebben. De reizende levensstijl van de bedoeïenen en het feit dat dit geografische gebied veel politieke omwentelingen heeft gekend, maakt het vrijwel onmogelijk om een precieze herkomst aan de jurk toe te schrijven. In de loop van de tijd is er te veel vermengd geraakt. Bepaalde kenmerken wijzen echter wel op het westelijke deel van de noordelijke Sinaï, mogelijk Al-Qantara: brede halsopening, het gebruik van veel felle kleuren in eenvoudige geometrische patronen waarvan sommige zijn gebaseerd op de anjer.

De jurk is vele malen gerepareerd. Vooral de manchetten. Het duurde immers lang om een dergelijke jurk te bestikken en dus werden de jurken als zeer kostbaar beschouwd. In plaats van ze weg te gooien wanneer ze sleten, werden ze herhaaldelijk gerepareerd. Recycling, upcycling en stoppen zijn meestal de norm in pre-industriële samenlevingen.

Zoals de meesten van jullie weten, is borduren op zwarte stof erg moeilijk. Vooral voor ogen op leeftijd :). Daarom stikten de bedoeïenenvrouwen een stuk waste canvas op het zwarte katoenen satijn of polyesterweefsel. Op de foto hierboven zie je een paar witte canvas draden die achter zijn gebleven in het borduurwerk.

De kruissteekpatronen en felle kleurencombinaties op de vintage bedoeïenenjurk zijn perfect voor het versieren van naaldboekjes, speldenkussens en dergelijke. Ik gebruikte drie van de vijf patronen op de jurk om een klein naaldboekje en een schattige biscornu te maken. Voor het borduurwerk heb ik de originele flosskleuren afgestemd op het dichtstbijzijnde DMC-equivalent. Mijn stof is een stuk 40 ct natuurlijk gekleurd Zweigart linnen (ik heb een stuk zwart geverfd in mijn wasmachine).

Een eBook van 39  pagina's met meer foto's en alle borduurcharts van de vijf geometrische patronen, drie losse elementen en een decoratief randje vind je in mijn webshop. Vanwege het feit dat het me wettelijk verboden is om te verkopen aan inwoners van het Verenigd Koninkrijk (met uitzondering van Noord-Ierland), is het eBook helaas geen directe download. Na ontvangst van je bestelling zal ik echter proberen deze zo snel mogelijk via WeTransfer naar je toe te sturen. Houd er rekening mee dat ik me misschien in een heel andere tijdzone bevind dan jij; Ik heb de neiging om af en toe te slapen :). Wanneer je besluit om de patronen uit het eBook te borduren, deel dan je inspanningen op Mastodon!

Gelukkig nieuwjaar! Moge het gevuld zijn met vele spannende borduuravonturen. En daar kan ik je mee helpen :). Hieronder vind je details van twee borduurworkshops die ik dit jaar organiseer. Ik ben ook teruggekeerd op Social Media. Dankzij Elon Musk en zijn imperiale gedrag op Twitter kwam ik Mastodon tegen. Het is een sociaal netwerk, maar niet zoals we het kennen van Meta. Het is federatief, heeft geen algoritme en je hebt totale controle over je gegevens en privacy. Hoe doen ze dat? Heel simpel. Mastodon is een non-profitorganisatie en de software is open-source. De toon is erg vriendelijk en ik heb al een paar geweldige borduurders en borduurkunstenaars ontmoet. De meeste van hen zijn nieuw voor mij omdat de stam op Mastodon over het algemeen een beetje anders is dan de Meta-stam. Dus, als je mijn zorgen deelt over privacy, Meta's bedreigingen voor de democratie en genoeg hebt van een steeds veranderend algoritme, probeer dan Mastodon! Je kunt me hier vinden. Ik zal vooral foto's plaatsen van wat ik momenteel aan het borduren ben. Maar ik zal ook andere interessante borduurposts boosten om meer mensen deze geweldige kunstvorm te laten zien.

Na de succesvolle borduurworkshop van vorig jaar in Glentleiten, besloten het museum en ik het dit jaar opnieuw te proberen. Tijdens het eerste weekend van augustus toveren we een van de historische gebouwen opnieuw om tot een middeleeuws borduuratelier. Deze keer ga ik je leren hoe je een gouden vogel borduurt die is geïnspireerd op de 11e-eeuwse Wolfgang-kazuifel. Je leert hoe je het ontwerp overbrengt en werkt met een professioneel slate frame. Het eigenlijke goudborduurwerk bestaat uit een paar eenvoudige steken (splijtsteek, steelsteek en opnaaien) en is bij uitstek geschikt voor beginners. Meer gevorderde borduurders kunnen hun vaardigheden aanscherpen met de vrije couching patronen. Meer informatie en hoe je je kunt aanmelden vind je hier.

Omdat Duitsland een vrij groot land is, probeer ik meerdere geschikte workshoplocaties te vinden in andere delen van het land. Ik ben blij dat ik  ben uitgenodigd om les te geven in de Domschat in Halberstadt. Hun middeleeuwse textielcollectie, die permanent te zien is, is waarschijnlijk de grootste van Europa. We zitten in de middeleeuwse kruisgang pal naast de collectie. Dit geeft ons ruimschoots de gelegenheid om ons eigen werk te vergelijken met dat van de middeleeuwse borduurmeesters. Tijdens de workshop leer je drie couching technieken die vaak te zien zijn in middeleeuws goudborduurwerk. Je leert ook hoe je een professioneel slate frame opzet. Meer details en informatie over hoe te boeken vind je hier.

Inmiddels is het je waarschijnlijk opgevallen dat ik gepassioneerd ben over het gebruik van hoogwaardige borduurgereedschappen en -materialen. Vooral het gebruik van een professioneel slate frame is iets waar ik me hard voor maak. Waarom? Omdat ik een aantal behoorlijk vervelende dingen heb zien gebeuren buiten de Royal School of Needlework. Onwetend dacht ik dat alle doorgewinterde borduursters met slate frames zouden werken zodra ze serieus borduurwerk aanpakten. Zo heb ik het geleerd op de RSN. Vooral voor het volledig bedekkende goudborduurwerk dat ik meestal onderwijs, is het goede oude slate frame gewoon de beste keus. Vlak voordat de pandemie toesloeg, moest ik mijn orphreys onderwijzen op een goedkoop rollerframe. Dat was niet leuk. Je hebt heel strak gespannen stof nodig die lang zo blijft. Rollerframes en dergelijke kunnen dat niet. Borduurringen kunnen dat ook niet. Daarom bezorg ik nu elk van mijn studenten een 12-inch slate frame van Jenny Adin-Christie.  Een Lowery standaard en een loeplamp vormen de perfecte werkplek voor mijn mobiele klaslokaal. Hopelijk tot snel bij een van de workshops!