Een paar jaar geleden zag ik de zogenaamde Wolfgang's kazuifel in het Diocesaan Museum Regensburg (je kunt mijn blog over mijn bezoek uit 2015 lezen). Het had een prachtig geborduurd kruis met vogels en een viervoetig dier te midden van gebladerte. Hoewel het goudborduurwerk behoorlijk beschadigd is, is het duidelijk dat het ooit een zeer hoogwaardig stuk middeleeuws goudwerk en zijdeborduurwerk was. Het ontwerp leent zich prima voor een (online) borduurworkshop. Ik heb mijn man gevraagd om een van de vogelontwerpen wat op te schonen en dit is het resultaat.

Het oorspronkelijke borduurwerk werd kort na 1050 na Christus gemaakt, waarschijnlijk in Regensburg. Regensburg was destijds een koninklijke residentie en huisvestte waarschijnlijk de koninklijke werkplaatsen wanneer het hof aanwezig was. De manier waarop dit borduurwerk, en inderdaad het hele kledingstuk, werd gemaakt, verschilt aanzienlijk van de meeste andere stukken in die tijd. Die stukken zijn meestal geheel geborduurd en het borduurwerk wordt direct op een kostbare zijden stof of een linnen stof gestikt. Goede voorbeelden hiervan zijn de keizerlijke gewaden, de Uta kazuifel en de gewaden van Sint Blasius die nu in St. Paul im Lavanttal worden bewaard. Veel Opus anglicanum gewaden uit de hoogtijdagen van dit borduurwerk vallen ook in deze categorie. Maar niet de Wolfgangs kazuifel. Deze heeft een strook apart gemaakt borduurwerk dat het kostbare zijden gewaad siert. Dit zou de nieuwe ontwikkeling in het borduren worden voor de rest van de middeleeuwen en de periode daarna. Het is in wezen de geboorte van het aurifries. Deze kleinere borduursels waren veel beter hanteerbaar en konden van tevoren worden gemaakt. Goudborduurwerk kon zo verhuizen van de speciaal uitgeruste koninklijke werkplaatsen naar, waarschijnlijk kleinere en eenvoudigere, commerciële werkplaatsen in de opkomende steden.

Maar we kunnen duidelijk zien dat het proces van 'hoe maak je een aurifries' nog niet in steen gebeiteld was. In dit geval lijkt het borduurwerk vreselijk complex als het gaat om de achtergrondstoffen. Wat heeft de borduurder gedaan? Het begon met een stuk natuurlijk gekleurde zijden keper/samiet bovenop een fijn linnen. Alle goudwerk borduursels (en waarschijnlijk de steelsteek contouren) werd op die manier gestikt. Daarna werd het stuk nogmaals onderlegd met een extra laag linnen voordat de fijne zijden splijtsteken werden geborduurd. Vreemd, vind je niet? Ik heb geleerd dat je je borduurwerk alleen extra onderlegd als het stiksel bijzonder zwaar is. Dat zou het goudwerk zijn en niet de zijde. Stel je de zere vingers voor van het duwen van een fijne naald met zijde door drie lagen stof... Maar ik heb een idee waarom de extra laag linnen is toegevoegd: stijfheid. Later werden aurifriezen routinematig verstijfd door gerecycled papier op de achterkant te lijmen of gewoon de achterkant te bestrijken met een laag lijm.

Omdat ik probeer de juiste soort stoffen voor dit project te bemachtigen, kan ik je nog niet vertellen wanneer dit ontwerp beschikbaar zal komen. Wat ik je wel kan vertellen is dat het een vooraf opgenomen les wordt waar je in je eigen tempo aan kunt werken. Je kunt beginnen wanneer je maar wilt en je hebt minstens een heel jaar vanaf de aankoopdatum toegang tot de lesvideo's. Het lesgeld is inclusief een volledig borduurpakket. Je hebt verschillende opties om uit te kiezen. Het gaat hierbij vooral om verschillende kwaliteiten gouddraden. Ik zal dit ontwerp waarschijnlijk ook volgend jaar tijdens een weekend lesgeven in het openluchtmuseum Glentleiten. Lijkt dit jullie wat? Laat het me alsjeblieft weten in de commentaren!